Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj, ros. Алексей Николаевич Толстой (ur. 10 stycznia 1883 w Nikołajewsku, zm. 23 lutego 1945 w Moskwie) – rosyjski pisarz, dramaturg i publicysta. Przedstawiciel nurtu realistycznego, pisał również utwory w konwencji socrealizmu (Czarne złoto), powieści fantastyczno-naukowe (Aelita, Związek pięciu) oraz dramaty, często o tematyce historycznej.

Był propagandzistą komunistycznym, idealizował Stalina jako następcę Piotra Wielkiego. W latach 1917-1923 przebywał za granicą. Podczas II wojny światowej Tołstoj był członkiem Państwowej Komisji Nadzwyczajnej badającej zbrodnię katyńską. Komisja ta odpowiedzialnością za masakrę Polaków obarczyła Niemców.

Najbardziej znany jako autor Drogi przez mękę (1922-1941), trylogii rozgrywającej się w czasach rewolucji październikowej i poświęconej losom inteligencji.

Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj był synem hrabiego Nikołaja Tołstoja i Aleksandry z domu Turgieniew. Jego matka uciekła z kochankiem Aleksym Apollonowiczem Bostromem, będąc w drugim miesiącu ciąży. Pisarz wychował się bez kontaktu z rodziną Tołstojów, odziedziczył jednak 30 000 rubli i nazwisko. Jego wnuczką jest pisarka Tatiana Tołstoj.

Jego żona Zofia Tołstoj wydała wspomnienia o swym małżeństwie (1928), córka Aleksandra Tołstoj o domu rodzinnym (1932). Natomiast Wacław Lednicki opracował studium o stosunku Tołstoja do Polski i Polaków (1935).

(źródło: WIKIPEDIA)