Sławomir Zabraniak  "Monografia Gminy Osjaków", Jan
Książek (red.), Wieluń 2012 : Rocznik Wieluński 12, 184-188

  [recenzja]

Redaktorowi Janowi Książkowi, pełniącemu także funkcję dyrektora Muzeum
Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu, udało się zgromadzić fachowe grono autorów, którzy
opracowali poszczególne rozdziały monografii. Całość opracowania, poza oczywiście
Przedmową i Wstępem oraz obszernym, imponującym wręcz Indeksem osobowym,
obejmującym 4,6 tys. nazwisk, składa się z 17 rozdziałów. Można w niej wyszczegól-
nić dwie większe części. Pierwszą stanowią dzieje obszaru gminy Osjaków od czasów
prehistorycznych do współczesności z uwzględnieniem środowiska geograficzno-przy-
rodniczego (rozdziały I–XII). Kolejna część obejmuje szeroko rozumianą spuściznę
duchową i materialną mieszkańców z uwzględnieniem ich wkładu w kulturę Polski
poprzez nazewnictwo, język, zwyczaje i tradycje oraz zabytki (rozdziały XIII–XVII).

Bogusław Abramek, długoletni dyrektor Muzeum Ziemi Wieluńskiej, jako arche-
olog przedstawił pradzieje gminy Osjaków (ss. 49–104). Na jej obszarze przeprowadzo-
no badania wykopaliskowe w sześciu miejscowościach. Ujawniły one ślady osadnictwa
od schyłkowego paleolitu (ok. 12000–8000 lat przed nar. Chr.) aż do okresu wczesnego
średniowiecza (VII w. –1250 po nar. Chr.). Zamieszczony wykaz pradziejowych sta-
nowisk archeologicznych i rysunki zabytków z nich pochodzących bardzo ułatwiają
zrozumienie prezentowanej treści.
Kolejny rozdział autorstwa ks. Jana Związka wprowadza czytelnika w tematykę ko-
ścielnej przeszłości terenu gminy Osjaków (ss. 105–142). Ten wybitny znawca dziejów
ziemi wieluńskiej obszernie omówił znaczenie różnych instytucji kościelnych w życiu
mieszkańców. Istotną rolę odgrywała parafia i jej agendy. Ciekawie także ukazał proces
zagęszczania sieci parafialnej na tym obszarze i rozwój duszpasterstwa. Zamieszczone
biogramy osjakowskich proboszczów od 1925 r. przypominają sylwetki księży, którzy
wywarli znaczący wpływ na życie mieszkańców.

Rok 2012 obfitował w cenne inicjatywy i pu-

blikacje traktujące o historii Wielunia i dawnej
ziemi wieluńskiej. Jedną z nich jest bardzo ob-
szerne, bo liczące sobie 819 stron, dzieło zatytu-
łowane Monografia Gminy Osjaków. Wpisuje się
ono w cały szereg monografii obejmujących dzieje
gmin i miejscowości z obszaru historycznej ziemi
wieluńskiej1. Pomysłodawcą serii monografii gmin
i redaktorem dwóch zbiorowych opracowań jest
prof. Tadeusz Olejnik, prezes Wieluńskiego Towa-
rzystwa Naukowego.